دهمین دورۀ جشنوارۀ بین‌المللی ریاضیات کانگورو

دهمین دورۀ جشنوارۀ بین‌المللی ریاضیات کانگورو در ایران، پنج‌شنبه ۳۰ فروردین ۱۳۹۷، با حضور بیش از ۵۲ هزار دانش‌آموز از مقاطع اول ابتدایی تا پیش‌دانشگاهی در بیش از ۱۵۰۰ حوزه در سراسر کشور برگزار شد. با توجه به بحث‌های داغ این روزها در مورد نخبه‌گرایی و مزایا و آسیب‌های آن، نگاهی اجمالی به برگزاری یک مسابقۀ ترویجی در حوزۀ ریاضیات در این ده سال می‌تواند جالب باشد.

ریاضیات کانگورو چیست؟

جشنوارۀ ریاضیات کانگورو یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های بین‌المللی دانش‌آموزی است که با هدف ترویج و علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان به ریاضیات و همچنین توجه به رشد خلاقیت و ارتقای آموزش ریاضی با رویکرد حل مسئله در بیش از ۷۰ کشور جهان برگزار می‌شود. در سال ۲۰۱۴ تعداد شرکت‌‎کنندگان کانگورو در سطح جهان از مرز ۶ میلیون نفر در سال گذر کرد. در روز ریاضیات کانگورو یک مسابقه‌ی غیررقابتی برگزار می‌شود. هدف اصلی این مسابقه به‌کارگیری توانمندی دانش‌آموزان در حل خلاقانه مسئله‌های ریاضی است. محتوای دانشی مسئله‌های کانگورو پیچیده نیست و پاسخ دادن به آن‌ها نیاز به آمادگی ویژه‌ای ندارد. مسئله‌های کانگورو بر قدرت تفکر و خلاقیت دانش‌آموزان تمرکز دارد نه دانش ریاضی آن‌ها.

مشخصه‌ی روز ریاضیات کانگورو، شادی‌بخش و پر نشاط بودن فضای آن روز برای دانش‌آموزان است. بنابراین در اکثر کشورها علاوه‌بر برگزاری مسابقه کانگورو، فعالیت‌های فردی و گروهی دیگری نیز برای دانش‌آموزان طراحی و اجرا می‌شود. در ایران نیز یک دستورالعمل برای برنامه‌های جنبی هر سال آماده و اجرای آن به حوزه‌های برگزاری توصیه می‌شود.

در حال حاضر بیش از شش میلیون دانش‌آموز در جهان به همراه معلمین و پدرها و مادرها این روز را جشن می‌گیرند و در کنار حل مسئله‌های کانگورو، فعالیت‌های ریاضی متنوعی برگزار می‌کنند. روز و مسابقه ریاضیات کانگورو در ایران هر سال در آخرین پنجشنبه فروردین ماه برگزار می‌شود.

تاریخچه‌ی کانگورو در جهان

در پایان قرن گذشته، ایده‌ی استفاده از مسابقات ریاضی به منظور عمومی کردن ریاضیات در میان دانش‌آموزان در کشورهای مختلف دیده می‌شود. در سال ۱۹۹۱ آندره لدیک و ژان پیر بودین با الهام از مسابقه‌ی ریاضی استرالیا، مسابقه‌ی «ریاضی کانگورو» را در فرانسه بنیان نهادند. به دنبال آن، در سال ۱۹۹۳ جلسه‌ای در پاریس برگزار شد و طی آن به چند کشور اروپایی پیشنهاد شد تا به طور مشترک کانگورو را در اروپا سازماندهی کنند. این ایده در ماه ژوئن سال ۱۹۹۴، در شورای اروپا در استراسبورگ عملی شد و نمایندگان ۱۰ کشور اروپایی انجمن «کانگورو بدون مرز» را پایه‌گذاری کردند. این انجمن که مسئول برگزاری مسابقه‌ی کانگورو بود، در تاریخ ۱۷ ژانویه سال ۱۹۹۵ در پاریس رسماً تأسیس شد و آندره لدیک اولین رئیس آن شد.

تاریخچه‌ی کانگورو در ایران

کشور ایران از سال ۲۰۰۸ با پیگیری و تلاش دکتر یحیی تابش به عضویت «انجمن کانگورو بدون مرز» در آمد و مؤسسه‌ی فرهنگی فاطمی به عنوان نماینده‌ی رسمی این انجمن در ایران شناخته شد. تا کنون ده دوره جشنواره کانگورو در ایران برگزار شده است.

تفاوت‌های جشنواره کانگورو

مسابقات ریاضی بسیاری در سطح جهانی وجود دارد که معتبرترین آن‌ها المپیاد ریاضی بین المللی (IMO) است، که طولانی‌ترین قدمت در میان المپیادهای علمی را دارد. البته در IMO تنها شش نفر از بهترین دانش‌آموزان دبیرستانی هریک از کشورهای شرکت‌کننده حضور دارند، و این دانش‌آموزان در دو روز متوالی و هر روز، چهار ساعت و نیم، به حل شش مساله‌ی بسیار مشکل می‌پردازند. IMO از چند نظر بسیار مهم است؛ مثلاً، یافتن دانش‌آموزانی که در ریاضیات استعداد ویژه‌ای دارند، گسترده کردن تفکر ریاضی میان دانش‌آموزان در سنین پایین، ایجاد رقابت و انگیزه در میان بهترین‌ها و باز کردن درِ معتبرترین دانشگاه‌های جهان به روی بهترین‌های این مسابقه. با این حال، IMO تنها درصد کمی از دانش‌آموزان را درگیر می‌کند. (در ایران هر سال حدود ۱۰ هزار نفر در المپیاد ریاضی شرکت می‌کنند.) ریاضیات کانگورو مسابقه‌ای بسیار متفاوت با IMO است. از بعضی جهات این دو متضادند. ریاضیات کانگورو بیشتر به بازی شبیه است تا مسابقه. در روز ریاضیات کانگورو، دانش‌آموزان در همه سنین (از ۷ تا ۱۸ سال)، در شش گروه سنی مختلف، به حل ۲۴ یا ۳۰ سوال چندگزینه‌ای نسبتاً ساده در مدت ۹۰ دقیقه می‌پردازند. مهمترین تفاوت کانگورو با مسابقاتی شبیه IMO این است که مسابقه کانگورو فقط برای دانش‌آموزان با استعداد در ریاضی برگزار نمی‌شود؛ بلکه با هدف جذب دانش‌آموزان به ریاضیات و نشان دادن این مطلب به آن‌ها که ریاضیات می‌تواند جالب، مفید و حتی سرگرم‌کننده باشد، برگزار می‌شود. با اینکه، متأسفانه، تلقی عمومی این است که ریاضیات دشوار و بسیار انتزاعی است و اکثر مردم بختی برای یادگیری آن ندارند، تعداد شرکت‌کنندگان در ریاضیات کانگورو چیز دیگری را نشان می‌دهد. ریاضیات کانگورو، با بیش از شش میلیون شرکت‌کننده و اینکه بخش عظیمی از دانش‌آموزان در مسئله حل کردن شرکت می‌کنند، به زدودن این تصور اشتباه دربارة ریاضیات کمک می‌کند.